Путеводитель

Загадкі беларускай гісторыі. Опса: гісторыя мястэчка на Браслаўшчыне, якое кароль Панятоўскі падарыў італьянцу

Опса – старажытнае мястэчка на Браслаўшчыне – азёрны краі, непадалёк мяжы з Літвой. Калі прытрымлівацца версіі пра балцкую этымалогію назвы Опса, то яна азначае ўзбярэжжа ці проста плыткае месца. Што не дзіўна, бо побач акурат знаходзіцца аднайменнае возера. Знойдзены побач курганны могільнік ІХ – першай паловы ХІ ст., сведчыць пра тое, што паселішча тут існавала ўжо ў раннім сярэднявеччы. Пакінулі яго носьбіты культуры, якую археолагі называюць культурай смаленска-полацкіх доўгіх курганоў. Гэта азначае, што тут жылі крывічы. Цікава, што частка пахаванняў праведзена па язычніцкаму абраду целаспалення, ці крэмацыі, а больш познія – ужо паводле новага хрысціянскага абраду целапалажэння – інгумацыі. Упершыню ў пісьмовых крыніцах Опса згадваецца ў 1500 г. Вялікі князь Аляксандр Казіміравіч аддаў у часовае карыстанне двор, г.зн. маёнтак Опса смаленскаму князю, землі якога захапілі маскоўскія войскі – якраз ішла вайна з Масквой. Паводле адміністрацыйнай рэформы ў Вялікім княстве Літоўскім 1565–1566 гадоў, яно ўваходзіла ў Браслаўскі павет Віленскага ваяводства. Вялікі князь здаваў маёнтак у арэнду шляхецкім родам, якія неслі дзяржаўную службу. У XVIII ст. апошні вялікі князь і кароль Станіслаў Аўгуст Панятоўскі прыстроіў тут сваю фаварытку. Расея заняла Опсу пасля трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай ў 1795 г. і ўключыла ў Ковенскую губерню.

Зямля беларуская. Волаты зямлi Вiцебскай

Загадкі беларускай гісторыі. Які горад абавязаны нараджэннем Рыжскай мірнай дамове?

З-за блізкасці да мяжы з БССР улады міжваеннай польшчы перанеслі цэнтр дзісненскага павета ў буйное мястэчка Глыбокае. Атрымаўшы добры імпульс да развіцця, Глыбокае даволі хутка пераўтварылася ў горад. А польская ўлада распачала тут саліднае будаўніцтва: для чыноўнікаў, якія прыбылі з Польшчы, узводзіліся адміністрацыйныя і жылыя будынкі, пераважна ў своеасаблівым г.зв. закапанскім стылі. Значная частка апошніх ацалела. Сёння яны выдзяляюцца сярод савецкай забудовы і надаюцца на рэстаўрацыю ды выкарыстанне ў якасці турыстычных аб’ектаў.

Загадкі беларускай гісторыі. Глыбокае – мястэчка двух ваяводстваў

Раённы цэнтр Віцебскай вобласці, горад, які пераняў ролю галоўнага гораду павету ад старажытнае Дзісны. Даўняе прыватнае мястэчка, падзеленае паміж двума ўладальнікамі, сёння мае два гістарычныя цэнтры. Адметнасці Глыбокага – гораду над азёрамі – не толькі прыродныя, але і архітэктурныя: у помніках віленскага барока ды гістарычныя – у асаблівай унікальнай гісторыі, а найбольш – у сучасных глыбачанах.

Мир природы. Голубая жемчужина Полесья

Загадкі беларускай гісторыі. «Ад Полацка пачаўся свет…» і Уладзімір Арлоў

Самы старажытны беларускі горад з узростам больш за 1100 гадоў, сталіца першай беларускай дзяржавы, шмат пацярпеў ад бясконцых войнаў, і асабліва ад камуністычнай улады. аднак полацк захаваў сваю гістарычную аўру і ў незалежнай беларусі пачаў пераўтварацца ў горад музеяў і помнікаў. Гістарычнае асяроддзе найстаражытнейшага беларускага гораду моцна ўплывае на фармаванне творчых асобаў, якім пашчасціла тут нарадзіцца. І адна з іх – празаік, паэт і гісторык Уладзімір Арлоў – напоўніцу захаваў дзіцячыя ўражанні ад судакранання з полацкай гісторыяй, якія вырашылі ягоны далейшы лёс.

Зямля беларуская. Сянно з блакітнымі вачыма

Зямля беларуская. Спадчына зямлi Аршанскай

Заповедной тропой. Заказник «Карачевский мох»

Загадкі беларускай гісторыі. Полацкая Спаса-прэабражэнская царква XII ст.

Полацкая Спаса-прэабражэнская царква XII ст. – найстарэйшы цалкам захаваны храм у Беларусі. Полацкі Спас, першы слупападобны храм у Кіеўскай Русі, запачаткаваў новы кірунак у архітэктуры. Чым ён адрозніваецца ад іншых цэркваў?Ці праўда, што Святая Еўфрасіння мела ў ім уласнае месца для малітвы? Што рэстаўратары ўбачылі на замаляваных у XIX ст. фрэсках? Што напісалі аўтары тэкстаў выдрапаных па фрэсках?Сакрэтамі царквы дзеляцца кіраўнік рэстаўрацыі насценнага жывапісу Юры Маліноўскі і спецыялістка па эпіграфіцы – насценным пісьме – Іна Калечыц.

Загадкі беларускай гісторыі. Таямніцы глыбоцкіх святыняў

Будоўлю святыняў у старадаўнім беларускім мястэчку інспіравалі і фундавалі яго ўладальнікі, найперш – знакаміты Язэп Корчак у першай палове xvii ст. Менавіта гэты магнат ажывіў будоўлю цэркваў ды касцёлаў у Глыбокім праз багатыя зямельныя дараванні ўніяцкім манахам-базылянам і каталіцкім босым кармелітам. Таксама заклаў першы парафіяльны касцёл Cвятой Тройцы, які ў XVIII ст. зрабіўся мураваным. Сёння гэты выдатны помнік віленскага барока – галоўная архітэктурная дамінанта гораду.

Зямля беларуская. Над Ушачамі восень плыве...

Зямля беларуская. Дуброуна. Тайна сiвога Дняпра

Зямля беларуская. Расоншчына - край крышталёвых рос

Загадкі беларускай гісторыі. Паставы, якія мы выбіраем

Шараговае беларускае мястэчка стала нешараговым дзякуючы двум Тызэнгаўзам: Антонію-міністру і Канстанціну-навукоўцу. Першы перабудаваў і перапланаваў паселішча. Сёння ягоныя ацалелыя будынкі гістарычны гонар пастаўцаў. Другі разбудаваў сядзібу з палацам і пераўтварыў яе ў цэнтр арніталогіі, вядомы далёка за межамі Беларусі. Пастаўскія жыхары – вялікія патрыёты свайго гораду: хоць і трымаюць пакуль помнік Леніну на плошчы, з большай ахвотай праектуюць і ставяць помнікі сваім героям Тызэнгаўзам.